Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklehandan bir düzen değildir. Ahbaplık, toplum süresince insanların gerçekten nite davrandıklarını değil, nite davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak midein vardır. Doğruluk değeri dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene oturtmak, maşeri yaşamın gerçekleşmesini sahip olmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin huzursına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, katiyetle güzel kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum süresince insanların seçenek ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte hukuk, insan davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yol, bir bütündür.” İnsan-insan, insan-natür ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru midein evrensel ilkelerle güvence altına allıkınmasıdır. Ahbaplık, adamlık seviyesi midein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biriyi rey ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, toplum sözleşmesi, natür ve insanlar olarak belirten reylerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini sahip olmak için konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve seçimın bütünüdür. Henüz geniş bir tanılamamıyla hukuk, adalete yönelmiş maşeri yaşamma düzenidir. Ahbaplık Kelime Anlamı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğruluk” kökünden gelir ve doğruluk kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “doğruluk” kelimesinin çoğcelil “ah’kak”tır. Türk Kıstak Kurumu’na bakılırsa hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk anlamında da kullanılır. Beceri Anlamı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği midein hala doyurucu bir tanılamam konstrüksiyonlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanılamamı ise: “Makul bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi süresince asıl olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri iş yer kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun çıbanlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku başka toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet aracılığıyla güvenceye allıkınmış ve cebri yaptırımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları insan davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kıymetiharbiye hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle menent nitelikteki kamu durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık yerında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek midein kullanılır. Ahbaplık düzenini katkısızlamayı ve korumayı ammaçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları engellemek midein kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve kredi cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, kazanç mantinota; vergi hukukunda vergi ve gümrüksüzçılık cezaları gibi değişkin hukuk dallarında değişkin yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilgili çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut politik reyleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan hukuk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir yaşamma düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşeri yaşamı düzenleyip insanların pasış ve asayiş süresince bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Pratik Yarar (Içtimai İhtiyaçların Alınlanması) Hukukun kılgı amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile toplum süresince canlı insanların, birbirleri ile kurmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın konstrüksiyonsından meydana gelen ihtiyaçlarını huzurlamaya çallıkışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni yaşamın asıl gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın natürel konstrüksiyonsına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına mütenasip sürdürmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, konuşu gerçeklere de bağlıdır; konuşu ihtiyaçlara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile mukannen bir tertip altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir muadelet düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak ciddi kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız tanılamamıyla doğruluk, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sürdürmek üzere iki değişkin anlamda kullanılır. Doğruluk aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet anlamında ferdî bir özelliği deyimler. şahıs her bugün haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni serpmek uğrunda kadimî ve değçalışmamez bir çaba gösterir. İşte bu seçenek ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile ilgili oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mefhumı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği temas biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk yerında hukuki kıymetiharbiye olarak söylenti konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Cemiyet mideindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini mideaziz kurallar kamuü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve takmak durumunda bulunmuş olduğuna bakılırsa, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir kıymetiharbiye niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir toplum düzenini mideerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; icap mevcut düzeni vikaye etmek, gerekse onu değçalışmatirmeyi meşrulaştırmak midein her bugün adalete çıbanvurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta huzurmıza müesses hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk anlamında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut hukuk düzenlerinin namına mütenasip olup olmadığı açısından bir kıymetiharbiye ve değerlendirme ölçüsü olur. Yeniden bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve menfi huzurlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge süresince olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Normal olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşamma uyacak, hem de bu maşeri yaşamın pasış süresince sürebilmesi midein bir düzen görünümünü katkısızlamaya çallıkışacaktır.
